اخلاق در متن، خوش‌رویی متنی

دوستی دارم اینجا از بچه های شیراز. پسر خوبی‌ست. اما نمی‌دانید این آدم چقدر اخمو به نظر می‌رسد در متن!

با هم همکاریم. هرازگاهی از سر بی‌حوصلگی از کاری که حس می‌کنم کار زیادی به مغزم ندارد ایمیلی می پرانم سراسر چرند که کمی بازی کنم. بیشتر وقت‌ها حتا سرم زیادی هم شلوغ است که بازی می‌کنم نه از سر بیکاری، که تنوع ایجاد کنم و جواب‌های این دوست باحال ما – واقعا آدم اهل حالی است – بداخلاق به نظر می رسد و این که می‌دانم واقعا آدم بد‌اخلاقی نیست، مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی این تیر ما بر بی‌حوصلگی‌مان انگار به خطا رفته.

حالا همه‌ این حرف ها اینجا به این خاطر نیست که لیچار بار این طفلک کنم، به اندازه‌ی کافی در جواب ایمیل‌هاش خودم خودم را با جواب‌های چارواداری سرگرم کرده‌ام و حضوری هم خدمتشان عارض شده‌ام که حرف زدنت در ایمیل بسیار تخمی‌ست، بلکه از این قصه به این نکته رسیدم که چقدر شیرین‌سخنی در متن و نوشتار—جایی که دست لحن و گفتار بسته است و چهره‌ای در میان نیست که با ادا و اصولش معنی و مفهوم اضافه بار کلمات کند— هنر است و اینجاست که یاد دیگر همشهری‌ها، سعدی و حافظ شیرین‌سخن افتادم که چه کرده‌اند!

در روزگار مدرن هم گپ‌های متنی—با این‌که می‌شود شکلک در آورد— گاه موجب بدفهمی می‌شوند و باز این هم هنر است که در این فضای نوشتاری به جایی رسید و احساس را رساند. البته چیزی که در آغاز به ذهن می‌رسد این است که می‌شود از این فضا پرهیز کرد و درنتیجه از مشکلاتش هم. اما نکته این‌جاست که گپ اینترنتی برای خودش به ویژگی‌هایی رسیده است که دیگر برای خودش چیزی شده که مثلا مکالمه‌ی تلفنی جایش را نمی‌گیرد به‌ویژه که دوست و خانواده و آشنایانت سراسر دنیا پخش باشند و هریک در زمانی از روز و شب. و اما از این قرار:

· می‌شود همین طور که کار می‌کنید، با کسی در حال گفتگو باشید و فقط زمانی حواستان را جمع کنید که می‌خواهید چیزی بنویسید: چندکاری (multi-tasking)

· مجبور نیستید در فاصله‌ی زمانی کوتاهی جواب طرف دیگر را بدهید و این به شما زمان برای فکر کردن می‌دهد

· همچنین این اخلاق در این فضا شکل گرفته که برخی که چیزی را نمی‌توانند به زبان بیاورند حاضرند بنویسند

· و این که همیشه می‌شود به گفته‌های پیشتر در مکالمه مکتوب بازگشت و دوباره خواند

· گفتگو به خاطر مکثش، می‌تواند در زمانی بسیار درازتر از مثلا یک مکالمه‌ی تلفنی اتفاق بیفتد

اینجاست که فکر می‌کنم آیا نویسنده‌ای بوده در روزگار گذشته یا حال که در متن خوش‌رو نبوده باشد و نوشته‌هایش با اقبال روبه‌رو شده باشد؟ جایی که اصولا خوش‌رویی مفهومی داشته باشد نه جایی که مثلا قانونی نوشته شده یا متنی فنی. البته کم نیستند مثال‌هایی که یک متن علمی یا فنی با زبان ساده یا طنز یا شیرین نوشته شده و باز می‌بینیم که دل‌چسب‌تر است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پ.ن. یادم افتاد که تازگی در جایی خواندم که پیامک‌ در یک نظر سنجی در میان نوجوانان (احتمالا در کشورهای غربی) محبوب‌ترین رسانه‌ی ارتباطی است.